Вторник, 19.03.2024
Гакыйль Сәгыйров йолдызлыгы
Төп бүлекләр
Аралашу
50
Календарь
«  Март 2024  »
ПнВтСрЧтПтСбВс
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Тыңлап укыгыз
Һава торышы
Cайт буенча эзләү
Сораштыру
Оцените мой сайт
Всего ответов: 124
------------------------
Сезгә ничә яшь?

Всего ответов: 118
Файдалы сылтамалар
  • Единый Портал- Республика Татарстан
  • Электронное образование
  • Официальный сайт города Нурлат
  • Поисковая система Google
  • Яндекс
  • Мәгълүмат


    Онлайн кулланучылар: 1
    Кунаклар: 1
    Кулланучылар: 0
    Сайтка кергән:
    Керү формасы

    Шалкан

            (Рус халык әкиятенә нигезләнеп язылган сәхнә әсәре. Н.Исәнбәтнең “Мияубикә төше” исемле шигыре кулланылды).

    Катнашалар: Бабай

    Әби

    Ләйсән – оныклары

    Акбай –этләре

    Песи

    Чи-Чи – тычкан

    I п ә р д ә

        Вакыйга авылда бара. Ишегалды. Бакча. Бер урында песи йоклап ята. Ләйсән курчак белән уйный. Өйдән әби белән бабай, газета тотып, эскәмиягә чыгып утыралар, тәмәке кабызалар.Йөткерәләр. Йөткерүләре басылмагач, урыннарыннан торып, арлы-бирле йөренәләр һәм зур шалканны күреп алалар.

                 

     

    Бабай. Кара, карчык, безнең шалкан

                              Нинди зур булган!

    Әби. Бәрәкалла, вәт ичмасам,  

                                 ничекләр уңган!

    Акбай чабып килә. Ау-ау-ау!

                      Ничек шулай тиз үскән соң?

                      Бер дә сизмәдек...

                      Тырышмадык, карамадык,

                      Су да сипмәдек?...

    Әби. Сизенгәндер безнең бигрәк

             Бик күп булганны.

             Былтыр да бит тамагыбыз

             Кышын туймады.

      Бабай. Болай булгач, ризык быел

          Кышлыкка җитә.

       Кайгырырга юк, карчыгым,

          Укыйк гәзитә!

    Әби белән бабай  кереп китәләр. Акбай песи янына килеп ята.. Ләйсән дә алар           

         янында. Песи уяна, киерелә: “Мяу”.

     Ләйсән. Нихәл, иркәм, Мияубикәм?

                                Килче, кил миңа!

                                Нинди төшкәй

                                Күрдең, пескәй,

                               Сөйләп бир миңа.

     Песи. Мияу, мияу,

                Күрдем, абау,

                Бер төш мин төнлә,

                             Утырдым да

                             Башмагыңа

                             Йөздем мин күлдә.

    Күл сулары

    Кайнар, имеш,

    Ап-ак сөт, имеш.

    Дулкыннары

    Каймак, имеш,

    Ялмап ал, имеш..

             Көлде өстән                                                                       Кояш күктән,                                                                    Алтын тәгәрмәч,                                                                  Шул тәгәрмәч                                                                   Тәгәрәгәч

    Булды пәрәмәч.                                                                     Бер ягымда

             Ярлар, имеш,

             майлы чүлмәктән,

             Бер ягымда                                                                            Таулар, имеш,

             пешкән үрдәктән.

    Күл астын күр:

    Балыклар бар

    алтын-көмештән,

    Су өстен күр:

    Бер утрау бар

    Пешкән бәлештән.

                     Шул утрауда-                                                            

                     Тычкан халкы                                                                                        

                      җырлап, биешеп.                                                                           

                    Чиный анда,                                                                              

                     Йөри барсы                                                                     

                    миннән көлешеп.                                                       Көл, көлегез,

    Сез, дим, миннән

    кыска тәпиләр,

                     Күр, күрегез

                     Сезгә киләм,

                          сез бик тәтиләр...

    Алар һаман

    Чиный анда:

    -Йөрмә , мырылдык!

    Синдәй наян

    Кунакларга

    Бездә урын юк!

                              Түзми минем

                              Песи күңелем,                                                    

                                 Шунда ташланам.                                                                 

                             -Айт, янтайды,                                                                      

                         Көймәм ауды,                                                                                        

                         күлгә капланам!        

    Уянып китсәм,

     Үзем исән,

    яным буш, имеш,                                                             Бар күргәнем, сөенгәнем -

    Тәмле төш, имеш...                                                                                                    Мияу!..

         Ләйсән. Син дә, песи,

                       Бигрәк инде,

                      Абау, ялкаусың!

                     Һаман йокы туйдырасың,

                     Һәрчак ятасың.

         Песи.   Ә соң үзең, Ләйсәнкәем,

                      Ни кыланасың?!

                      Көннәр буе курчак белән

                     Уйнап утырасың!

          Ләйсән. Уйнасам соң,

                         Мин бит әле

                                бик тә кечкенә.

                         Көчем дә юк, буй да үсми,

                          Унөч яшь  кенә!..

    Тычкан йөгереп керә:

                       Нинди тавыш, нинди гауга?

                        Ни булды сезгә?

                       Җәй буена акландыгыз:

                       “Без,-дип,-кечкенә”.

                     Кечкенә дә төш кенә, ди,

                     Хикмәт яшьтәме?

                     Бала чактан кайгырт һәм бул

                     Сәламәт тәнле.

                    Мин, дусларым, ел буена

                    Тырай типмәдем.

                    “Көн дә күнегү ясарга

                     Иренәм,”- димәдем.

                       Көн-төн хезмәт мине тизрәк

                       Зуррак үстерде.

                      Мондый тормыш миңа бары

                      Куаныч бирде.

                         Болар монда ишә икән

                         Ишәк чукмарын.

                         Бу рәвешле яшәп булмый.

                         Үзгәр, дускаем.

    Ләйсән. Өйрәтмәче, безгә болай

                              Яшәве рәхәт.

                              Алда безне бары бәхет

                              Кенә көтәчәк.

    Тычкан.  Тыңламыйсыз. Үкенерсез

                                 Бик тиз арада.

                          Тик бик соңга калмасагыз

                                 Гына ярар да...

      Песи. Әйдә, әйдә, сыпырт моннан,

                          Эзең югалсын.

                          Каршыгызда Мияубикә

                          Бер биеп алсын.

               Ләйсән. Дәү әтием, чык бире,

                              Суз бию көен.

                             Безгә кушылып бие дә

                             Күтәр күңелең.

           Тычкан акрын гына китеп бара.. Бабай гармунда уйнап чыга, Мияубикә һәм башкалар бии.. Соңыннан арып-талып егылалар.

                            II  п ә р д ә

         Бабай. Карыйм да мин сокланам:

                     Бигрәк зур шалкан.

                     Хәзер мин аны берүзем

                     Тартып чыгарам.

         Музыка астында шалкан тарта (“Голубой вагон” көенә). Шалкан чыкмый, бабай кайгырып җырлый башлый.

     Бабай.  

    Нигә соң йолкынмый әле ул шалкан?

    Иртә картайдым микән шулай?

    Җирдә калдыру ярамас байлыкны...

    Ярдәмгә карчык булыр кулай.

    Карчыгым, кил әле, кил әле, кил әле,

    Йолкырга шалканны ярдәм ит әле.

            Шалканны Әби белән тарталар, егылалар. Бергә җырлыйлар:

      Тәгәри безнең башлар, ә шалкан нык,

      Йолкынмады. Булышыр бәлки онык?

      Әйдә чакырыйк бирегә Ләйсәнне,

     Тизрәк өчәүләп тартып карыйк.

              Ләйсән, кил әле, кил әле, кил әле,

            Йолкырга шалканны ярдәм ит әле.

            Шалканны өчәү дә тартып чыгара алмыйлар.

    Ләйсән.

          Акрын гына минутлар үтеп бара.

          Кабат яз җитәр дип көтмә.

     Шалканны йолкып булмый ничек тә...

     Инде бар өметебез эттә.

     Акбаем, кил әле, кил әле, кил әле,

     Йолкырга шалканны ярдәм ит әле.

                    Акбай да булыша алмый.

    Акбай.

    Дүртәү дә тартып чыгара алмадык,

    Кая киткән көч, без нишләдек?

    Җәй буе ял иткән песидә өмет:

    Мактана иде: “Мин көчле!” дип.

    Песи, песикәй, кил әле, кил әле,

    Йолкырга шалканны ярдәм ит әле.

                    Песи  дә ярдәм итә алмый.

    Песи.

    Бәлки безгә кемдер булыша алыр?

    Сизелми дә узып бара көз.

    Шалкансыз яшәү һич тә мөмкин түгел!

    Әйдә, тизрәк ярдәм эзлибез.

      Тычкан Чи-чикәй, кил әле, чибәркәй!

    Син бит көчле һәм әрсез чегәндәй.

     Чи-чи, Чи-чикәй, кил әле, кил әле.

    Шалканны йолкырга ярдәм ит әле.

                Тычкан чыга, җырлый:

      Әйткән идем бит үкенерсез, диеп,

      Булышам, ләкин миндә шарт бар:

     Бүгеннән беркем дә тәмәке тартмас,

     Һәркөн физик күнегү ясар.

     Бергә.

     Тартмабыз, тартмабыз,

                                       тәмәке тартмабыз.

     Ясарбыз күнегү, көн дә ясарбыз.

     Чи-чи, Чи-чикәй, кил генә, кил генә,

      Шалканны йолкырга ярдәм ит кенә.

         Тычкан берүзе шалканны тартып чыгара.

        Шалкан йолкынгач, тычканнны кочаклыйлар, шатланалар.

                                                            

                         III   п ә р д ә

              Барысы да тәмәкеләрен ташлыйлар һәм музыка астында күнегүләр ясыйлар. “Вместе весело шагать” көенә җырлыйлар.

      1. Яшә син дә безнең кебек,                 

                                               ялгышмачы, Гыйбрәт ал, нәтиҗә яса, тамашачы.

    Безгә кушыл, йөгер әйдә,

                                       син иярт дустың.

    Җир шарында һәммә кеше

                                        сәламәт булсын!

    Кушымта. Күңелле икән

                                 таза-сәламәт булгач,

              Дуслар да күп, көч тә артты.

    Сәламәт яшәү рәвешен алып барып,

        Тормышымда мәгънә таптым.

    2. Сәламәтлек минист(ы)ры

                                               безне кисәтә:

         Тәмәке-наркотик кешене чирле итә.

    Син халкың киңәшен тыңла,

                                                аңа бул якын.

    “Сәламәт тәндә - дигән ул,-

                                         сәламәт акыл!”

                          Т Ә М А М

    Сайтның авторы Аглиуллина Гульназ © 2024
    Сделать бесплатный сайт с uCoz